وقتی که ناصرالدین شاه خاطرات خود را مساعده می‌نویسد:
لازم به توضیح است که ناصرالدین شاه در سفر اول و دوم متن همه خاطرات را با دستخط خودش نوشته ولی در سفر سوم تقریر میکرده و همراهانی چون ابوالحسن خان، ابوالقاسم ناصرالملک و امین خلوت برایش می‌نوشته‌اند و از تهران تا مرز هم بیشتر خاطرات به خط دخترش فخر الدوله است.
وی در خاطرات روز چهارشنبه ۲۱ رمضان ۱۳۰۶ قمری در سفر سوم فرنگستان خود هنگام توقف در مسکو چنین می‌نویسد:

امروز در مسـکو توقـف اسـت، امشـب شـام را همـه در اینجـا می‌خـوریم و بعـد می‌رویم به سـمت پطرسـبورگ. صـبح را از خـواب برخاسـتم، ناهار را هم در اینجا خوردیم، بعد از نهار رفتیم به حمام، عزیز السـلطان هم امروز دو سه مرتبه رفت بازار خرید کرد. غلام شـاه میرزای پسـر بهمن میرزا را امروز دیـدم به حضور آمـده بود. جوانـک تلخی است، در اینجا تحصـیل میکنـد، این کرملین یک قلعه‌ایست در حقیقت دروازه دارد، توپ دارد، مزغـل دارد، ارگ بزرگی است. یک نوع پرتغال در اینجاها دارد که مغزش هم قرمز است پیش نوشتیم رفتیم به حمام، بلی رفتیم به حمام، خیلی هم دور بود، کالسـکه نشـستیم، میرزا محمـد خان هم پهلوی ما نشـست، حمـامی بود، فرش کرده بودنـد، خزانه مرمری داشت دراز، دو شـیر یکی آب گرم یکی آب سـرد ول کردنـد تا خزانه پر شـد، یک دوش هم بود که آب از آنجا می‌آمد، اکبر خان و حاجی حیدر هم در حمام لخت شده بودند، اول حمام سـرد بود، شیر آب گرم را ول کردیم بخـار کرد، خوب بود، قـدری گرم شـد، خودمـان را شسـته بیرون آمـدیم، نمـازی خوانـده در کرملین، بعد عکس انداخته از آنجا رفتیم به موزه گردش کردیم، اما حالا که این روزنامه را ابو الحسن خان می‌نویسد هنوز نه عکس انداخته‌ایم نه موزه رفته‌ایم. از بس فرصت نـداریم مساعده روزنامه را می‌نویسـیم، شاید هیچ عکس هم نیندازیم یا موزه را هم نبینیم. قبل از وقت اسـت که این روزنامه نوشـته می‌شود. بالاخره برخاسته به موزه رفتیم،...