سفرنامه عتبات ناصرالدین شاه قاجار (20 جمادی‌الثانی- غرّه ذیحجه1287)
خاطرات و سفرنامه‌های ناصرالدین شاه قبلاً در دو نوبت و تحت عناوین «سفرنامه‌های فرنگستان ناصرالدین شاه قاجار» و «سفرنامه‌های داخلی...» در این صفحه معرفی شد. لازم بود که سفرنامه عتبات وی نیز معرفی شود که کار سفرنامه‌ها ناقص نماند.
این سفر در فاصله زمانی (20 جمادی‌الثانی- غرّه ذیحجه سال1287 ه.ق) روی داد، سه سال قبل از سفر اول فرنگستان، ناصرالدین شاه در سفر نامه‌اش از لحظه حرکت به عزم عتبات تا زمان بازگشت به تهران با خط خودش به نگارش خاطرات سفر پرداخته، در زمانی که قحطی بیشتر ایالات ایران بخصوص اصفهان و یزد و خراسان، کاشان، قم و قزوین و همچنین خشکسالی هم کل فلات ایران را در بر گرفته بود.
این سفرنامه در همان سال 1287 ه.ق به صورت چاپ سنگی، خط نستعلیق، و مصور به انضمام سیاحت‌نامه دکتر تولوزون طبیب فرانسوی مخصوص ناصرالدین شاه که همراه او در این سفر بوده و به اضافۀ دستخط رئیس‌الکتاب که گویا متن چاپ سنگی را او تهیه کرده بود مجموعاً حاوی 285 صفحه منتشر شد. همین متن در سال 1363 ه.ش توسط مرحوم ایرج افشار تصحیح و با الحاق فهارس و تصاویر و مقدمه، تحت عنوان «سفرنامۀ عتبات ناصرالدین شاه قاجار»انتشار یافت.
در سال 1373 نیز این سفرنامه از روی اصل دستخط شاه تصحیح و تحت عنوان «شهریار جاده‌ها، سفرنامۀ ناصرالدین شاه به عتبات، به کوشش محمدرضا عباسی و پرویز بدیعی» منتشرشد و تفاوتهای آن با چاپهای قبلی در مقدمۀ آن توضیح داده شد. و همچنین در مورد بعضی موارد از قبیل جاها و افراد و غیره توضیحاتی داده شده است .در طول این سفر از بسیاری از شهرها و روستا ها عبور کرده و یا اطراق نمود که اهم بعضی از آنها عبارتند از:
رباط کریم، ساوه، همدان، اسدآباد، کنگاور، کرمانشاهان، سرپل زهاب، قصر شیرین، خانقین، یعقوبیه، مشیریه، بغداد، کاظمین، کربلا، نجف اشرف، کوفه، سامرا، کلهر، بیستون، صحنه، تویسرکان، دستجرد، قم، حضرت عبدالعظیم و تهران.
وی وقایع این سفر را روز به روز نقل کرده چنانکه در بخشی از خاطرات روز چهار شنبه 13 رمضان می‌نویسد:
خاطرات و سفرنامه‌های ناصرالدین شاه قبلاً در دو نوبت و تحت عناوین «سفرنامه‌های فرنگستان ناصرالدین شاه قاجار» و «سفرنامه‌های داخلی...» در این صفحه معرفی شد. لازم بود که سفرنامه عتبات وی نیز معرفی شود که کار سفرنامه‌ها ناقص نماند.
این سفر در فاصله زمانی (20 جمادی‌الثانی- غرّه ذیحجه سال1287 ه.ق) روی داد، سه سال قبل از سفر اول فرنگستان، ناصرالدین شاه در سفر نامه‌اش از لحظه حرکت به عزم عتبات تا زمان بازگشت به تهران با خط خودش به نگارش خاطرات سفر پرداخته، در زمانی که قحطی بیشتر ایالات ایران بخصوص اصفهان و یزد و خراسان، کاشان، قم و قزوین و همچنین خشکسالی هم کل فلات ایران را در بر گرفته بود.
این سفرنامه در همان سال 1287 ه.ق به صورت چاپ سنگی، خط نستعلیق، و مصور به انضمام سیاحت‌نامه دکتر تولوزون طبیب فرانسوی مخصوص ناصرالدین شاه که همراه او در این سفر بوده و به اضافۀ دستخط رئیس‌الکتاب که گویا متن چاپ سنگی را او تهیه کرده بود مجموعاً حاوی 285 صفحه منتشر شد. همین متن در سال 1363 ه.ش توسط مرحوم ایرج افشار تصحیح و با الحاق فهارس و تصاویر و مقدمه، تحت عنوان «سفرنامۀ عتبات ناصرالدین شاه قاجار»انتشار یافت.
در سال 1373 نیز این سفرنامه از روی اصل دستخط شاه تصحیح و تحت عنوان «شهریار جاده‌ها، سفرنامۀ ناصرالدین شاه به عتبات، به کوشش محمدرضا عباسی و پرویز بدیعی» منتشرشد و تفاوتهای آن با چاپهای قبلی در مقدمۀ آن توضیح داده شد. و همچنین در مورد بعضی موارد از قبیل جاها و افراد و غیره توضیحاتی داده شده است .در طول این سفر از بسیاری از شهرها و روستا ها عبور کرده و یا اطراق نمود که اهم بعضی از آنها عبارتند از:
رباط کریم، ساوه، همدان، اسدآباد، کنگاور، کرمانشاهان، سرپل زهاب، قصر شیرین، خانقین، یعقوبیه، مشیریه، بغداد، کاظمین، کربلا، نجف اشرف، کوفه، سامرا، کلهر، بیستون، صحنه، تویسرکان، دستجرد، قم، حضرت عبدالعظیم و تهران.
وی وقایع این سفر را روز به روز نقل کرده چنانکه در بخشی از خاطرات روز چهار شنبه 13 رمضان می‌نویسد:
امروز باید به نجف اشرف رفت، صبح سوار شدیم به کالسکه، راندیم...
باز سوار شده راندیم تا نزدیک شهر رسیدیم... علمای نجف و مشایخ طلاب زیادی استقبال آمده بودند، مثل شیخ رازی و سایر... دم دروازه از کالسکه پیاده شده، با همه نوکرها، وزرا، پاشایان و... همان طور پیاده می‌رفتیم... رفتیم تا به در صحن مبارک رسیدیم، داخل شدیم، در حقیقت به بهشت برین وارد شدیم. صحن گشاد با روحی، دو مرتبه، از کاشی معرق، از بناهای صفوی است. گنبد و بارگاه حضرت در وسط ایوان طلا، مناره‌های طلا، اما بالای سر درب صحن اسم نادر شاه را نوشته‌اند. می‌شود بنای صحن از نادر باشد... گنبد طلاکاری از کارهای نادر شاه است، روحی داده بود... داخل ضریح که شدیم مثل بهشت بود، روح و صفائی داشت که محال است هیچ جای دنیا هیچ باغی به این صفا باشد...
به محض ورود به تهران خودش نقل می‌کند که هیچ وقت چنین جمعیتی ندیده بوده، زن ومرد و گدای زیاد چه مال خود تهران و چه از اطراف که قحطی‌زده بودند به استقبال شاه آمده و از گرانی نان فریاد می‌زدند. البته به نظر نگارنده منظورش از گدای زیاد مردم قحطی‌زده و بینوا بوده‌اند.
یکی از مهمترین مطالب چاپ 1372 (شهریار جاده‌ها)، متن سیاهه‌ای است که از اشیای نفیس حرم حضرت علی (ع) برداشته شده توسط ناصرالدین شاه به تهران آورده شده و در انتهای کتاب بازنویسی (صص235 – 251) و اصل آن نیز کلیشه شده است (ص252 – 255).
پنجشنبه ۳ تير ۱۳۹۵ ساعت ۳:۲۲
نمایش ایمیل به مخاطبین
نمایش نظر در سایت
۲) از انتشار نظراتی که فاقد محتوا بوده و صرفا انعکاس واکنشهای احساسی باشد جلوگیری خواهد شد .
۳) لطفا جهت بوجود نیامدن مسائل حقوقی از نوشتن نام مسئولین و شخصیت ها تحت هر شرایطی خودداری نمائید .
۴) لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید .