عزا داری در باری از ۴الی ۸ محرم ۱۲۹۱ ه.ق،
به روایت ودستخط منتشر نشده ناصرالدین شاه

۴ محرم از بلوچستان خبر رسید که فتح قلعه کوهک و اسپندار را کرده اند، با توپ و خمپاره در ۳ روز فتح شده است.الحمدلله تعالی شانه العزیز.
هوا بسیار سرد است هنوز هیچ آثار برگ درخت و سبزه و غیره نیست، برف در صحراها و کوه ها بی حساب است، شبها یخ می کندبسیار سخت.آب قنات ما چند روزیست نمی آید،آب هیچ نیست، بسیار کثیف است،[به]اندرونها و بیرون از زمستان خرابی زیادی رسیده است، همه جا بد است، تا ان شا الله بهار ساخته شود.مستوفی الممالک، مشیرالدوله و غیره طاقنما بسته اند، هر روزه می آیند. حاجی قاسم هست و جولان بازی می کند. طولوزون روزها می آید بالای تکیه تماشا می کند و روز نامه هم می خواند، کلاه ایرانی هم سرش گذاشته ام. از اول تکیه الی سه روز همه روزه دور بالاخانه های حرم را می گشتم، ازبس حرف مفت می زدند و شِکوه از پرده های جلو مفتولی داشتند دیگر نرفتم گردش کنم.
روز یکشنبه ۵ شهر محرم در تکیه تعزیه حُرّ بود، غلامحسین حُرّ شده بود، دست راستش زخم بود ،نمی توانست شمشیر بزند، دیروز مُسلِم شده بود، وقتی که .. کشیدند در بالا زخم شده بود، عباس خوان بی مزه بدی آورده بودند، مرد بلند بد خوانی بود. شب ۷ بعد از شام رفتیم تکیه، حرم هم آمدند، تعزیه امیر تیمور را در آوردند، ابوالخیر میرزا ،امیر تیمور شده بود، یزید هرساله چوب خورد .بعد از اتمام رفتیم تکیه را گشتیم، مشیرالدوله ، شاهزاده ها و غیره خیلی بودند، همه طاقنماها پیشکش و غیره آوردند، یک دور گشتیم، مشیرالدوله هم بود، تکیه بسیار بسیار خوب شده بود، چراغان زیاد، پیشخدمتها، عکاس باشی و غیره بودند،بعد رفتیم اندرون.
روز ۷ [محرم]
تعزیه شهادت علی اکبر بود،علی اکبر بسیار خوب خواند، عَلَم ما را امسال خانه انیس الدوله بستند، وقتی که علم را فراشها رفتند بیاورند، من هم رفتم اندرون، از آسمان گاهی باران ، گاهی برف می آمد، هوای خوبی بود، بعد رفتیم تکیه، فرخ خان و غیره بودند، حرم دیر آمدند. امروز خواهر کلب حسین که پنجساله بود،اندرون بوده است، همه تعزیه بودند،زعفران باجی هم اندرون بوده است، بچه دمِ آتش رفته است، دامنش آتش گرفته سوخته است،کسی به فریاد این بیچاره نرسیده است ،می گویند می میرد،ان شا الله خوب بشود.
امروز رفتم اطاق حرمها ، بوی ذغال معرکه می کند،مهمان زیادی زنها آورده اند،اطاق انیس الدوله، قمر خانم،رخساره بیگم،زن مشیرالدوله،دختر رخساره بیگم ،فطانه، خیلی خوشگل بود، آنجا بود،دختر مجدالدوله مرحوم است، زن پسر میرزا زکی است.
بعد اطاق به اطاق گشتم، در اطاق تاج الدوله خواهرش که دختر است و از همه کوچکتر است، رویش را گرفته بود، هرچه خواستم ببینم نمی گذاشت،مستوفی المملک می خواهد او را بگیرد، شال و انگشتر کرده است، که بعد از محرم ببرند،آفرین بر مستوفی.
تعزیه امروز دیر تمام شد،یحیی خان و غیره بودند، طولوزون هم بود.
دختره که سوخته بود مرده است،این دختره با شهربانو خواهر کلب حسین از پدر یکی بوده اند،
شب ۷ [محرم] تعزیه درةالصدف در آوردند، جمعیت زیادی بود،زن زیاد، کل چراغهای سقاخانه و دور سکو را پنبه باروتی پیچیده بودند، یک دفعه روشن کردند، مردم تعجب کردند،یوسف ..بود به سرکاری عکاس باشی ،جنگ سختی چوپانها با آدمهای شمر و غیره کردند.بالاخره عضدالملک، علاء الدوله، به میان افتاده سِوا کردند، و الا آدم زخمی می شد،یک چماق هم به سرِ پسر علاء الدوله خورده بود، حرم هم آمده بودند.
روز ۸[محرم] تعزیه قاسم بود، قاسم و عروسش بسیار خوب خواندند.
در بین تعزیه رفتم طاقنماهای زنها گشتم، زن طولوزون و دخترهایش پیش انیس الدوله بودند، زن مشیرالدوله و رخساره خانم هم بودند،دور گشتم ،رفتم منزل خودم،نظام العلما هم امروز تکیه بود، اجماع زیادی بود.
شب ۸ [محرم] هم تعزیه بود، باز زنهای حرم آمدند،امشب زن زیاد، بود مثل روز،تعزیه هنده خرابه [ هنده زن یزید در خرابه شام ]بود، خوب خواندند، خیلی گریه شد.
روز ۷ آقاباشی قدغن کرده بوده است کنیزها تعزیه نروند، آقا سلیمان کره را دم ِ در گذاشته بود، انیس الدوله که آمد برود مانع کنیزهای او و غیره شد،چون مهمانهای غریبه و غیره خیلی بودند،انیس الدوله خجالت کشیده بود، چماق آقا محراب را گرفته، آقاسلیمان را زده بود، بسیار خنده داشته است.