محله های تهران در عصر ناصری
محله های زیر در محدوده دارالخلافه ناصری قرار داشتند:

دولت، سنگلج، عودلاجان، عربها، بازار بزرگ، پاچنار، پامنار، چاله میدان، چاله حصار، سرپو لك، گار ماشین ، گود زنبور كخانه، صابون پزخانه ، قنات آباد ، خانی آباد ، و دروازه قزوین .
محله های دولت، عودلاجان، سنگلج، چاله حصار و چاله میدان جزو محله های اصلی و قدیمی تهران و محله های پامنار، پاچنار، مجاور میدان مشق، خیابان علاءالدوله (فردوسی)، عربها، قنات آباد و غیره محله های فرعی بودند .
وجه تسمیه محله دولت بسبب وجود کاخ و بيوتات سلطنتی و اقعه در آن بود.
عودلاجان که عربی شده عودلاچان ۱ است در مجموع معنی رسته و بازار عطر فروشان میدهد . عودلاجان که یکی از محله های قدیمی و اصلی تهران بشمار میرفت ، در آنروزگار سه کیلومتر مربع مساحت و در حدود ده هزار باب خانه و سی هزار نفر جمعیت داشت. پیش از نهضت مشروطیت، جمعیت کلیمیان را که در محله های دیگر اجازه سکونت نمیدادند، بدستور مجتهد وقت در این محله اسکان داده شد و از آن پس محله عودلاجان بصورت یك محله خارج از مذهب نشین تهران در آمد و به همین ترتیب هندوهای مقیم تهران نیز به این محله روی آوردند و حتی آتشکده ای هم ساختند. بنظر میرسد عودلاجان در ابتدا مقر عطر فروشان و فروشندگان ادویه معطره بود و بعدها بواسطه سکونت کلیمیان در آن محل به محله کلیمیها معروف گردیده است.
محله سنگلج که بخش اعظم و عمده آن را امروزه پارك شهر را تشکیل میدهد، در گذشته یکی از مراکز مهم سیاسی بود. این محله با اینکه امروزه تقریبا از میان رفته، ولی هنوز هم همان اشتهار تاریخی خود را حفظ نموده است. وقایع تقريبا صد ساله این محله بخش مهمی از تاریخ سرزمین ما را شامل میشود. سیاست مداران جهان زیاد متوجه سنگلج بودند و نهضت مشروطیت ایران از این محل هدایت می شده است .
چاله حصار، محله معروف جنوب تهران، دارای زمینهای پست و چال بود. روزهای عاشورا دسته های سوگوار و سینه زن نخست در آنجا تجمع کرده و سپس از آن محله به محله های دیگر تهران می رفتند. میرزایوسف مستوفی الممالك ، چون در اراضی چاله حصار هر سال تعدادی سرودست شکسته می شد ویا قتل هایی به وقوع می پیوست، دستور داد زباله ها و کثافات تهران را در آن زمینها ریختند و پر کردند و حتى باغی هم در آن محل احداث شد.
چاله میدان نیز ریزشگاه زباله، خاکروبه و كثافات تهران بود . فرخ خان امین الدوله، از رجال دوره ناصری، در آن محله مسجدی بنا نمود. امامزاده اسمعیل و آب انبار میرزا موسی وزیر تفرشی در حدود همین محله بوده است. چاله میدان میان محله «سر پولك» و میدان «سر قبر آقا» واقع بود . پشت بقعه معروف به سر قبر آقا در قدیم گورستان ، غسالخانه و تابوت کش خانه بود و در مجاورت همین اماکن میدانی وسیع قرار داشت که شبهای جمعه مارگیران، شعبده بازان و دراویش گرد می آمدند و باصطلاح «معرکه می گرفتند». شب هنگام عبور از آنجا بسیار خطرناك بود.
عده ای شیاد شبها کفن پوشیده و در آن حدود مردم را لخت می کردند. وزیر نظام، معاون حاکم تهران وقتی از این ماجرا با خبر شد، يك شب با لباس مبدل با عده ای از فراشان حکومتی بميدان سر قبر آقا رفت و مردگان دروغین را دستگیر نمود و آنان را زنده بگور کرد .

منبع: مرتضی سیفی فمی تفرشی،نظم و نظمیه در ایران ، تهران: یساولی 1363 صص 33-35