دستبرد میرزا آقاخان نوری صدراعظم ناصرالدین شاه به خزانه دولتی

ترجمه مقاله روزنامه روسی سنت پطرزبورغ
درباره برکناری میرزا آقاخان
اخباری که از طهران به روزنامه نویس اسلامبول رسیده و می نویسد. از این قرار است که در سابق در خصوص معزولی میرزا آقا خان صدر اعظم سابق ایران بi شما نوشته بودم که چند روز بعد از معزولی خود و دو پسرش با یكدسته سواره ایشان را به خانه شهر روانه نمودند و سر بازها بقراولی آنها معین و مشدد داشتند و بعد از آن مشغول محاسبه کردن ایشان شدند، اگر چه محاسبات ایشان تمام نشده ،لیکن می توان قبول نمود که آنچه در اوایل نوشته بودیم از قرار یکه معلوم می شود اکتفا بمواجب خود که یک میلیون فرانك باشد ننموده و از وجوه خزانه دولتی نیز هر سال شش میلیون برميداشته است و در اوقات جنگ با انگلیس به همة ولايات اشتهار دادند که جهاد است و بدین جهت دوازده میلیون فرانك از ایران جمع گردیده و ربع آن وجه داخل خزانه دولتی گردید و
سه قسمت دیگرش صر ف جيب صدر اعظم و متعلقانش گردیده و این است تفصيل حساب ، گویا آنکه این مشاهدات عیان و حاجت بیان نباشد و چنین مذکور است که یك یا دو سفارت زیاد سعی و اهتمام نمودند که صدر اعظم را اعليحضرت پادشاه دوباره منصوب فرمایند و علاوۀ این می گویند که در صورت عدم قبول به پادشاه تهدید و وعید هم دادند اما بجا و مؤثر نیفتاد و بعضا اسامی وزراء جدید را هم می نویسند، میرزا صادق خان حاکم سابق تبریز وزیر داخله و میرزا محمد خان سر کشیکچی باشی وزیر جنگ و سپهسالار و میرزا یوسف خان مستوفي الممالك وزیرمالیات و عباسقلی خان جوانشیر وزیرعدالت، و امورات وزارت خارجه موقتا در دست میرزا سعید خان[انصاری] میباشد، چون مشار اليه بعید است که استحضارات امورات را بوفق دلخواه بانجام برساند علاوه بر این تکیه نموده که صدراعظم دو باره منصوب گردد ،لهذا محل اعتماد اعلیحضرت پادشاه نخواهد بود و سهو نمودم که در سابق ذکر نمایم که صدراعظم را پس از رسیدگی محاسبات روانه قريه (تي؟) از ملایر نمودند و بعضا نوشته بودند در خصوص رفتن جناب فرخ خان ایلچی کبیر اعليحضرت پادشاه ایران به طرابوزان با طوفانی شدن دریا و مشقت زیاد دو روز دیگر به طرابوزان رسیده و کنسولهای فرنگستان که در آنجا مقیم می باشند و تجار رعبت ایران به دیدن جناب معزی الیه آمدند و در سوم ماه اکتبر جناب معزی الیه با اتباع خود مع یک نفر صاحب منصب از سفارت فرانسه مقیم اسلامبول را مامور داشتند که جناب معزی الیه را تا سرحد ایران برسانند - ربیع الاول ۱۲۷۵
منبع :کتاب 37- اسناد وزارت خارجه- برگرفته از ابراهیم صفائی، یکصد سند تاریخی،چاپخانه شرق، بی تا،نگارش مقدمه اسفند1352 ،سند سی ام صص73-75