Qajarieh, Articles by Fatemeh Ghaziha
....اتابك پس از ورود به تهران با زبان چرب و نرم خود را طرفدار مشروطه و حکومت ملی خواند و با زیرکی و تدبیر تا حدی زمینه را برای روی کار آمدن خود مهیا کرد....اتابك با مرحوم بهبهانی به اتفاق از مجلس خارج شدند، بیرون مجلس ناگهان جوانی از جلو اتابك در آمد و با ششلولی که در دستش بود سه تیر پیاپی به¬ طرف او انداخت که هر سه کارگر آمد...

کابینه دوم مشروطه یا کابینه اتا بك (چهار ماه)
محمد علی میرزا پس از شکست نخست خود از مجلس و آزادی خواهان در جستجوی مرد مُدبر وزیر¬کی بود که زمام کشور را بدو سپارد و به دست او مجلس و مشروطیت را براندازد و برای انجام این منظور میرزا علی اصغر خان اتا بك اعظم امین السلطان را از اروپا احضار کرده بود .
اتابك پس از ورود به تهران با زبان چرب و نرم خود را طرفدار مشروطه و حکومت ملی خواند و با زیرکی و تدبیر تا حدی زمینه را برای روی کار آمدن خود مهیا کرد و ازین ر و پس از سقوط کابینه امیر افخم محمد علی میرزا از فرصت استفاده کردو اتابك را صدر اعظم و وزیر داخله نمود.
روز شنبه ۲۰ ربیع الاول 1325 ه.ق. برای معرفی دولت به مجلس تعیین شده بود ولی برای اینکه قبلا نمایندگان را کاملا رام نمایند،روز پنجشنبه يك جلسه خصوصی تشکیل دادند و در آن جلسه حاج مخبر السطنه که از طرف دولت به مجلس آمده بود وعده ها و نو یدهای بسیاری در باره دولت اتابك به مجلس داد و گفت من امروز آمده ام تا معنی مشروطیت را بشارت دهم وسپس سوگند نامه ای از وزیران به مجلس ارائه داد که در آن به شرف و ناموس خود سوگند خورده و خدا را گواه گرفته بودند که از آن پس همیشه با مجلس همراه باشند.
روز شنبه ۲۰ ربیع الاول اتابك با ۷ وزیر خود به مجلس آمد و نطق فریبنده ای ایراد کرد و خود را طرفدار جدی و محكم حکومت ملی خواند و سپس وزرای خود را معرفی کرد و مجلس در برابر نطق او اظهار سپاسگزاری و خشنودی نمود.
انا بك بلافاصله مشغول طرح و اجرای دسایس پشت پرده خود برای برهم زدن اساس مشروطیت گردید و نقشه اساسی او برای محو مشروطیت ایجاد نفاق و اختلاف بین طبقات ملت وزعمای مشروطیت مخصوصا علماء و روحانیون بود و از حربه تکفیر و تهمت الحاد و بی دینی بر علیه آزادی خواهان و مشروطه طلبان استفاده می¬کرد و ضمنا در داخل مجلس هم سعی می¬کرد که وکلا را با فریب و نیر نگ رام خود کند و به این مقصود هم تاحدی نایل شده بود. کم کم حوادثی پیش آمد که نقشه های باطنی محمد علی میرزا و اتا بك را آشکار کرد و کار به جائی رسید که مردم علنا زبان به بد¬گوئی از کابینه اتابک گشودند و حتی به مجلس که از اتابك هواخواهی کرده بود بد می¬گفتند و وکلا را متهم می¬کردند که از اتابک پول گرفته اند . در مجلس هم رسما گفته بودند که یا نظم و امنیت را در کشور برقرار کند یا از کار کناره جوید . ولی اتا¬بك که به هوش و نیرنگ خود اطمینان داشت باز هم به فکر افتاد که از راه دسیسه و فریب مجلس را با خود رام نماید .
روز یکشنبه ۲۱ رجب بعد از چهار ماه صدارت اتابک به مجلس آمد و پس از شنیدن قسمتی از شکایتهای وکلا در باره بی نظمی کشور و عدم توجه نظریات ملت، مستوفی الممالك را به سمت وزارت جنگ و علاء الملك را به سمت وزیر عدلیه معرفی نمود ( وزیر جنك کابینه اتا بك قبلا کامران میرزا نایب السلطنه بود که ابدا پا به مجلس نمی¬گذاشت و اعتنائی بدان نداشت و مجلس در تاریخ ۱5 جمادی الاول رای به عزل او داده بود) و سپس اظهار داشت مادر صدد استعفا بودیم و نامه ای در این باره به شاه نوشتیم ولی شاه دستخط مرحمت آمیزی صادر کردند و امر فرمودند که دولت با مجلس همکاری نماید .
دو ساعت از شب گذشته جلسه مجلس به پایان رسید . اتابك با مرحوم بهبهانی به اتفاق از مجلس خارج شدند، بیرون مجلس ناگهان جوانی از جلو اتا بك در آمد و با ششلولی که در دستش بود سه تیر پیاپی به¬ طرف او انداخت که هر سه کارگر آمد .تیری نیز به پای سیدی از تماشاچیان خورد و او را زخمی ساخت .در همین موقع شخص دیگری مقداری خاک روی هوا پاشید تا مردم نا چار چشم خود را ببندند و قاتل فرار کند. قاتل هنگامی¬که در صدد فرار بود سر بازی از نگهبانان مجلس او را دنبال کرد و او چون عرصه را به خود تنگ دید تیری هم به روی خود خالی کرد که به مغزش رسید و در دم جان سپرد.
بعدا در جیب این جوان كارتی در آمد که در آن چنین نوشته بود:
« عباس آقا صراف آذربایجانی عضو انجمن نمره 41 فدائی ملت»
و بدین نحوکابینه دوم مشروطه ایران هم پس از چهار ماه زمامداری خاتمه یافت.
منبع: اطلاعات ماهیانه ، 1327 ، شماره 2 صص18 -20
چهارشنبه ۱۶ شهريور ۱۴۰۱ ساعت ۱:۵۶