در دوره پنجم مجلس شورای ملی چهارده نفر از نمایندگان با رویه رضاخان مخالف بودند، این گروه دسته اقلیت را در صحن مجلس تشکیل می دادند، که رهبری آنها را آیت الله مدرس به عهده داشت. اما در خارج مجلس نیز عده ای از مدیران جراید با آنها همسو بودند. که انها را جراید اقلیت می گفتند.اين جرايد با اقليت پارلمان از نزديك همكاري و به وسيله ملك الشعراي بهار با آنها ارتباط دائمي داشتند، روي هم رفته، از 9 روزنامه كه طرفدار اقليت بودند، هيچ وقت بيش از يكي دو تاي آنها منتشر نمي شد،....
مدیران جرائد اقلیت در محرم سال 1343 برابر با مرداد1303
1 رضا شاه. در بیست و چهارم آذر ۱۳۰۴ خورشیدی، رسماً به عنوان سردودمان پهلوی وظایف پادشاهی را به عهده گرفت و برای اولین بار در سال ۱۳۰۴ بر تخت مرمر نشست. مراسم تاج‌گذاری رضاشاه در ۴ اردیبهشت ۱۳۰۵ در تالار سلام انجام شد. بنا براین تاریخ این سند مربوط به اواخر قاجاریه است.
(نخست وزیری سردار سپه)
در دوره پنجم مجلس شورای ملی چهارده نفر از نمایندگانی که با رویه رضا خان که برای کسب قدرت مطلقه قدم برمی داشت و در صدد بود از مجلس به عنوان حربه و پلکانی برای صعود سیاسی خود سوء استفاده نماید، مخالف بودند. این گروه دسته اقلیت را در صحن مجلس تشکیل می دادند، که رهبری آنها را آیت الله مدرس به عهده داشت. اما در خارج مجلس نیز عده ای از مدیران جراید با آنها همسو بودند. 2
- ر.ک. سمیرا افراسیابی ،"روزنامه شهاب"،روزنامه رسالت، چهار‌شنبه ۱۵شهریور ۱۳۹۱، شماره ۷۶۳
جرايد و روزنامه ها در اين دوره(نخست وزیری سردارسپه و سلطنت احمد شاه) به دو دسته اقليت و اكثريت تقسيم مي شدند: جرايد اكثريت: جرایدی بودندکه در بيشتر مواقع، غوغا به راه انداخته و به جان اقليت مجلس و مخالفين سردار سپه افتاده و از هر گونه تهمت، افترا و كينه و دشنام درباره آنها مضايقه نمي نمودند، به جرايد اكثريت مساعدتهاي مالي و كمكهاي ديگر از هر طرف مي شد و مخصوصا چون ادارة سانسور با آنها كاري نداشت، بدون پروا تا زمان انقراض سلسله قاجاريه هر چه مي خواستند بر عليه شاه و دربار قاجار و موافقين آنها مقالاتی مي نوشتند و ضمن اين مقالات همواره نسبت به مخالفين سردار سپه و مخصوصا دسته اقليت مجلس حملات شديدي مي شد. حتي بعضي از جرايد براي مرعوب كردن مخالفين سردار سپه اخباري از خود جعل و جامعه را مشوش مينمودند. اما جرايد اقليت:
اين جرايد با اقليت پارلمان از نزديك همكاري و به وسيله ملك الشعراي بهار با آنها ارتباط دائمي داشتند، روي هم رفته، از 9 روزنامه كه طرفدار اقليت بودند، هيچ وقت بيش از يكي دو تاي آنها منتشر نمي شد،
مابقي يا به واسطة عسرت مالي يا به علت توقيف بودن انتشار نمي يافت. با وجود اين فشارهايي كه به مديران جرايد اقليت وارد ميآمد، بعضي از آنها بر عليه اكثريت مجلس و جرايد طرفدار آنها شديداً مبارزه مي كردند. جرايد اقليت به محض اينكه مطالبي بر عليه سردار سپه انتشار مي دادند فوراً توقيف و در پاره اي از مواقع در خلال چاپ نيز آن را توقيف و ضبط مي نمودند. حتي مديران آنها را نيز مورد ضرب و شتم قرار داده، گاهي هم تبعيد مي کردند. و زمانی هم كه مي خواستند از خود دفاع كنند، فوراً تحت توقيف درمي آمدند 3 ر.ک. علی منوچهری، كشاكش رضاخان و مطبوعات در دوره نخستوزيري، پيام بهارستان / د2 ./،س1 ،ش3 ، بهار 1388، صص345 - 352
شرح تصویر:
ردیف اول: سمت راست به ترتیب: قدیری مدیر قرن بیستم 4
در منابعی که مورد بررسی قرار گرفت، مدیر جریده قرن بیستم میرزاده عشقی بوده است . اگر مطالعه کننددگان گرامی نظری دارند لطف کنند ، متذکر شوند.
- عباس میرزا اسکندری (۱۲۷۶ تهران - ۱۳۳۴) شاهزاده قاجار، مالک بزرگ اراضی غرب تهران، روزنامه‌نگار، سیاستمدار و نماینده جنجالی مجلس شورای ملی بود.وی از ۱۶ شهریور ۱۳۰۰ روزنامه سیاست را منتشر کرد که ابتدا هفته‌ای دو بار و سپس هر روز منتشر می‌شد. این روزنامه از جناح اقلیت مجلس به رهبری سید حسن مدرس دفاع می‌کرد و مخالف رضا خان سردار سپه بود و به همین علت، پی در پی توقیف می‌شد.
ر وزنامه شهاب در تهران به مدیریت فخر الدین وفا در سال ۱۳۰۱ ه.ش تاسیس و منتشر شده است. شماره ۷۴ این روزنامه با قطع بزرگ و با چاپ سربی به موسسی و نگارندگی فخر الدین وفا طبع و در تاریخ ۱۳ شعبان ۱۳۴۱ ه.ق انتشار یافته است.شهاب، روزنامه ای بود اخباری و پس از درج سر مقاله راجع به اوضاع روز، مقالات مختلف و اخبار به تفصیل در آن درج می شد. ر.ک. سمیرا افراسیابی ،"روزنامه شهاب"،روزنامه رسالت، چهار‌شنبه ۱۵شهریور ۱۳۹۱، شماره ۷۶۳۱
ردیف دوم: سمت راست به ترتیب: تقوی مدیر گل سرخ شیراز، ملک زاده مدیر تازه بهار 7
تازه بهار، عنوان دو روزنامـﮥ سیاسی- اجتماعی است که در دو مقطع زمانیِ جدا از یکدیگر، توسط ملک الشعراء بهار و برادرش محمد ملک زاده در شهر مشهد منتشر مي‌شد
- روزنامه آسیای وسطی به مدیری و سردبیری رحیم زاده صفوی در تهران تاسیس و شمارة اول آن در تاریخ دوشنبه ۹ ربیع الاول ۱۳۴۱ ه.ق منتشر شده است. آسیای وسطی عنوان یومیه داشته و هر شماره آن در چهار صفحه به قطع بزرگ، با چاپ سربی در مطبعه برادران باقر زاده طبع می گردیده است.ر.ک. سمیرا افراسیابی، روزنامه رسالت،چهار‌شنبه ۱۰ آذر ۱۳۸۹، شماره ۷۱۴۴
ردیف سوم: سمت راست به ترتیب: فتح الله میرزا به یادگار تحصن در مجلس ،کوهی کرمانی مدیر نسیم صبا 9
حسین کوهی کرمانی (۱۲۷۶-۱۳۳۷ش).زاده کرمان، گردآورنده ادبیات شفاهی و پژوهشگر ادبیات ایل‌های کرمان، مدیر روزنامه نسیم صبا.
- میرزا عیسی خان زنجانی مدیر روزنامه پروین خمسه:ناصرالمله بود که در زنجان منتشر می شد. این روزنامه حاوی مطالب سیاسی، اجتماعی، اخلاقی،ادبی،تاریخی وخبری بوده که عناوین مربوط به آنها در تمام شمارههای روزنامه به چشم میخورد. سر مقالهها اکثراً به قلم خود مدیر و صاحب امتیاز روزنامه (عیسی خان قانونخواه) با علامت اختصاری (ع ق) نوشته شده. مطالب ادبی اکثراً اشعار مرحوم خسرو دارائی (برهان السلطنه طارمی) و فضل الله خان طغرل (مزین السلطان)بوده و برای تشویق دانش آموزان، نوشته های ادبی آنان را در شمارههای متعدد منتشر نموده است. مطالب خبری روزنامه شامل اخبار جهان و اخبار شهرستان ها، اخبار داخلی، و وقایع محلی ...بوده. مرحوم میرزا عیسی خان قانونخواه مردی باوقاروبلندقدومتشخص بودلباس بلندوپاکیزه به تن وبه سن تقریبا هفتادیا بیشتر نشان می داد بسیارخوش صحبت وزبان داربوده".میرزاعیسی زنجانی ازجمله فعالان سیاسی واجتماعی ومطبوعاتی پس ازنهضت مشروطه به شمارمی رودکه گویاازجمله طرفداران پرشوروفعال حزب دمکرات بوده است .ازفعالیت های مطبوعاتی وسیاسی وی قبل ازنشرمطبوعه ناصرالمله درطهران سال 1302 شمسی، اطلاع چندانی دردست نیست ولی قراینی دال برفعالیت های جسته وگریخته میرزاعیسی زنجانی درعرصه های سیاسی ومطبوعاتی وجود دارد. ر.ک .عنایت رحمانی، یادی از روزنامه پروین خمسه نخستین نشریه شهرستان زنجان ، https://www.cgie.org.ir/fa/news/2238
عمل [کار تهیه این تابلو] جهانگیر مصور رحمانی.
- رضا شاه. در بیست و چهارم آذر ۱۳۰۴ خورشیدی، رسماً به عنوان سردودمان پهلوی وظایف پادشاهی را به عهده گرفت و برای اولین بار در سال ۱۳۰۴ بر تخت مرمر نشست. مراسم تاج‌گذاری رضاشاه در ۴ اردیبهشت ۱۳۰۵ در تالار سلام انجام شد. بنا براین تاریخ این سند مربوط به اواخر قاجاریه است.
- - ر.ک. سمیرا افراسیابی ،"روزنامه شهاب"،روزنامه رسالت، چهار‌شنبه ۱۵شهریور ۱۳۹۱، شماره ۷۶۳
- ر.ک. علی منوچهری، كشاكش رضاخان و مطبوعات در دوره نخستوزيري، پيام بهارستان / د2 ./،س1 ،ش3 ، بهار 1388، صص345 - 352
- در منابعی که مورد بررسی قرار گرفت، مدیر جریده قرن بیستم میرزاده عشقی بوده است . اگر مطالعه کننددگان گرامی نظری دارند لطف کنند ، متذکر شوند.
- - عباس میرزا اسکندری (۱۲۷۶ تهران - ۱۳۳۴) شاهزاده قاجار، مالک بزرگ اراضی غرب تهران، روزنامه‌نگار، سیاستمدار و نماینده جنجالی مجلس شورای ملی بود.وی از ۱۶ شهریور ۱۳۰۰ روزنامه سیاست را منتشر کرد که ابتدا هفته‌ای دو بار و سپس هر روز منتشر می‌شد. این روزنامه از جناح اقلیت مجلس به رهبری سید حسن مدرس دفاع می‌کرد و مخالف رضا خان سردار سپه بود و به همین علت، پی در پی توقیف می‌شد.
- ر وزنامه شهاب در تهران به مدیریت فخر الدین وفا در سال ۱۳۰۱ ه.ش تاسیس و منتشر شده است. شماره ۷۴ این روزنامه با قطع بزرگ و با چاپ سربی به موسسی و نگارندگی فخر الدین وفا طبع و در تاریخ ۱۳ شعبان ۱۳۴۱ ه.ق انتشار یافته است.شهاب، روزنامه ای بود اخباری و پس از درج سر مقاله راجع به اوضاع روز، مقالات مختلف و اخبار به تفصیل در آن درج می شد. ر.ک. سمیرا افراسیابی ،"روزنامه شهاب"،روزنامه رسالت، چهار‌شنبه ۱۵شهریور ۱۳۹۱، شماره ۷۶۳۱
- تازه بهار، عنوان دو روزنامـﮥ سیاسی- اجتماعی است که در دو مقطع زمانیِ جدا از یکدیگر، توسط ملک الشعراء بهار و برادرش محمد ملک زاده در شهر مشهد منتشر مي‌شد
- - روزنامه آسیای وسطی به مدیری و سردبیری رحیم زاده صفوی در تهران تاسیس و شمارة اول آن در تاریخ دوشنبه ۹ ربیع الاول ۱۳۴۱ ه.ق منتشر شده است. آسیای وسطی عنوان یومیه داشته و هر شماره آن در چهار صفحه به قطع بزرگ، با چاپ سربی در مطبعه برادران باقر زاده طبع می گردیده است.ر.ک. سمیرا افراسیابی، روزنامه رسالت،چهار‌شنبه ۱۰ آذر ۱۳۸۹، شماره ۷۱۴۴
- حسین کوهی کرمانی (۱۲۷۶-۱۳۳۷ش).زاده کرمان، گردآورنده ادبیات شفاهی و پژوهشگر ادبیات ایل‌های کرمان، مدیر روزنامه نسیم صبا.
- - میرزا عیسی خان زنجانی مدیر روزنامه پروین خمسه:ناصرالمله بود که در زنجان منتشر می شد. این روزنامه حاوی مطالب سیاسی، اجتماعی، اخلاقی،ادبی،تاریخی وخبری بوده که عناوین مربوط به آنها در تمام شمارههای روزنامه به چشم میخورد. سر مقالهها اکثراً به قلم خود مدیر و صاحب امتیاز روزنامه (عیسی خان قانونخواه) با علامت اختصاری (ع ق) نوشته شده. مطالب ادبی اکثراً اشعار مرحوم خسرو دارائی (برهان السلطنه طارمی) و فضل الله خان طغرل (مزین السلطان)بوده و برای تشویق دانش آموزان، نوشته های ادبی آنان را در شمارههای متعدد منتشر نموده است. مطالب خبری روزنامه شامل اخبار جهان و اخبار شهرستان ها، اخبار داخلی، و وقایع محلی ...بوده. مرحوم میرزا عیسی خان قانونخواه مردی باوقاروبلندقدومتشخص بودلباس بلندوپاکیزه به تن وبه سن تقریبا هفتادیا بیشتر نشان می داد بسیارخوش صحبت وزبان داربوده".میرزاعیسی زنجانی ازجمله فعالان سیاسی واجتماعی ومطبوعاتی پس ازنهضت مشروطه به شمارمی رودکه گویاازجمله طرفداران پرشوروفعال حزب دمکرات بوده است .ازفعالیت های مطبوعاتی وسیاسی وی قبل ازنشرمطبوعه ناصرالمله درطهران سال 1302 شمسی، اطلاع چندانی دردست نیست ولی قراینی دال برفعالیت های جسته وگریخته میرزاعیسی زنجانی درعرصه های سیاسی ومطبوعاتی وجود دارد. ر.ک .عنایت رحمانی، یادی از روزنامه پروین خمسه نخستین نشریه شهرستان زنجان ، https://www.cgie.org.ir/fa/news/2238
منبع تصویر: کانال رسمی کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران
جمعه ۲۴ مرداد ۱۳۹۹ ساعت ۲:۲۱
