مراسم عقد کنان والیه دختر ناصرالدین شاه به روایت دستخط و پدر:

والیه1

والیه: دختر ناصرالدین شاه از زن صیغه‌ای به نام والی زاده

را برای حسین خان پسر [میرزا محمد خان] سپهسالار مرحوم عقد کردند.
روز دوشنبه [۲۳ شعبان] خوانچه آوردند اندرون، در اندرون مجلس زنانه بود. والده شاه و غیره و غیره، خواننده و غیره اندرون آمده بودند
روز شنبه 21 شعبان [1289] صدر اعظم2

در این زمان (سال ۱۲۸۹ ه.ق) صدر اعظم میرزا حسین خان سپهسالار بوده است.

، امام جمعه و غیره رفتند اندرون در تالار تاج الدوله، والیه را برای حسین خان پسر [میرزا محمد خان] سپهسالار3

میرزا محمد خان کشیکچی‌باشی در ۱۲۸۱ از سوی ناصرالدین شاه با حفظ سمت وزارت جنگ به صدارت عظمی گمارده ‌شد و پس از هفده ماه عزل شد.
وی در سال ۱۲۸۴ هجری که ناصرالدین شاه به مشهد سفر کرد و سه روز پس از ورود شاه، میرزا محمد خان درگذشت، از این رو شایع شد که به دست شاه و به وسیله قهوه قجری کشته شده‌است. در این یادداشت داماد حسین خان اعتضادالملک پسر میرزا محمد خان سپهسالار بوده است

مرحوم عقد کردند.
روز دوشنبه [23 شعبان] خوانچه آوردند اندرون، در اندرون مجلس زنانه بود. والده شاه4

مهد علیا

و غیره و غیره، خواننده و غیره اندرون آمده بودند. من ناهار را بیرون خورده، باز آمدم اندرون تالار، دختر سالار5

دختر سالار: زینت السلطنه دختر سالار معروف از زنان صیغه‌ای شاه

، والده شاه وزنها ناهار می‌خوردند، تماشا کردم، بعد رفتم چند شیشه عکس انداختم. زن صدراعظم، گروپ انیس الدوله، شکوه السطنه6

شکوه السلطنه: مادر ولیعهد مظفرالدین میرزا

، زن ولیعهد، و غیره را انداختم، اخترالسطنه7

اخترالسلطنه: خواهر اوکتای قاآن میرزا از زنان صیغه‌ای

را انداختم، اما زنهای غریبه خیلی بودند، آدم خجالت می‌کشید. بعد بنای آوردن خوانچه شد، رفتم بالاخانۀ خودم تماشا کردم. کشیکچی باشی قرطی قدیم، مرتضی خان، مصطفی خان، حاجی شریف خان و غیره جلو خوانچه بودند، گوشت آدم از دیدن کشیکچی باشی می‌ریخت، عصائی در دست، کج کج راه می‌رفت.
خلاصه بعد از شام رفتم بیرون، پدر زاغی8

زاغی: یکی از زنان صیغه‌ای

مدتی بود ناخوش بود، چند روز پیش از این فوت شد و نمی خواستند خبر بدهند، امروز که روز عروسی بود زاغی هم داخل زنها می‌خندید راه می‌رفت، قبل از آوردن خوانچه و کریم شیره‌ای و غیره، نه نه غلامرضای معروف که اندرون است، رفته بود به زاغی گفته بود سرت سلامت باشد، پدرت مرده است، در بین عیش و خنده، زاغی را محروم کرد، عزادارش کرد.
خلاصه مجلس و غیره برگزار شد.
یک زن سیاه رخت بازیگری پوشیده امروز با دسته خواننده‌ها آمده بوده است. عایشه9

عایشه و لیلی یوشی دو خواهر بودند که هردو از زنهای سوگلی و مورد علاقه ناصرالدین شاه بودند.

به من گفت که تماشا دارد، وقت غروبی خواننده آمده نِسَرْ زدند، او هم رقصید، تازه از شیراز آمده است، اسمش هم حاجی قدمشاد بود، خوب می‌رقصید، خوب می‌خواند.

منبع: آرشیو اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، یادداشتی منتشر نشده از ناصرالدین شاه.